Rəvayətlər

Rəvayətlər

Deyirlər çox qədimlərdə bir xan varıymış. Bu xanın gozünün ağı-qarası bir qızı, o da ki, xəstəymiş. Loğmanlar, şamanlar çox çalışır qızı sağalda bilmirlər. Xan hər tərəfə car çəkdirir ki, kim qızımı sağalda bilsə, var-dövlətimin yarısını ona verəcəm. Kasıb bir kişi, onun da ağıllı bir oğlu varıymış. Oğlan xanın yanına gəlir.

-Xan sağ olsun! Mən sizin qızınızı sağaldaram deyir.

Xan çox sevinir. Oğlana xəzinənin yarısın, dəvə karvanı, qoyun sürüsü, at ilxısı, pal-paltar vəd edir. Kasıb kişinin oğlu qayıdır ki:

-Xan sağ olsun! Qızınızı bu şərtlə sağaldaram ki, mən nə istəsəm onu verəsiniz.

Xan razılaşır. Oğlan qırx gün möhlət istəyir. Dəniz kənarına gəlir. Otuz doqquz gün gözləyir. Qırxınçı gün dəniz atları sahilə çıxır. Gəmirişir, oynaşırlar. Oğlan pusqudan çıxıb, gözəl bir madyanın yalından yapışır, onun belinə atılır. At   nə qədər atılıb düşürsə, oğlanı belindən yıxa bilmir. At yorulub dayanır. Oğlan tez madyan atın südünü dəri tuluğa sağır, onu buraxır. Və qayıdıb xanın qızını sağaldır. Xan onun istəyini soruşur.

Oğlan qayıdır ki;

Xan sağ olsun! Mənə bir az torpaq ver. Əkim, biçim. Özümü, külfətimi dolandırım, kümə tikim. Qurddan-quşdan, düşmənlərdən qorunum, Qızıl nəyimə lazımdır    xərclənəcək. Paltar köhnələcək, cırılacaq, heyvan yeyiləcək, öləcək. Torpaq həmişəlikdir, əbədidir, ölməzdir.

Bu sözlər xanın xoşuna gəlir. Borçalı adlanan yerdə ona torpaq verir. Qoçaq, ağıllı oğlan həmin torpağı əkir, səpir, ozünə yurd seçir. Bu yurd Saraçlıların yurdudur. Saraçlılar elə o zamandan zəhmətkeş oba kimi tanınır, öz əllərinin zəhmətiylə, qabarıyla dolanırlar.

Torpaq deyir: «Öldür məni - dirildim səni». Torpaq həyatdır! Torpaq yaşayışdır! Kim torpağın dərinliklərinə bir dən atır, bir toxum səpir, oradan çörək, həyat tapır. Məhz Saraçlılar belələrindəndir. Torpağı sevir, yurdu, eli sevirlə


Rəvayətlər

Deyirlər İmircalada yaşayan oğuz yigitlərinin atları itir. İki oğuz yigiti atları axtara-axtara böyük bir dərəyə girirlər. Bura meşəli, çaylı, bulaqlı gözəl bir yer imiş.

Meşədə bu yigitlərə qoca, nur-ipək bir qarı rastlaşır. Onlar qarının kim olduğunu soruşurlar. Qarı oğuz tayfasından olduğunu söyləyir. Və deyir ki, balalarım, o tayfadan bir mən qalmışam. Bütün nəslimizi bədheybət bir yalquzaq yox edib. Ehtiyatlı olun. Yigitlər çox gəzirlər. İki bulaq suyunun qarışdığı yerdə yalquzaqla rastlaşırlar. Onu öldürürlər. Göy üzündə çoxlu qarğa-sağsağan uçduğunu görüb. Dərəyə doğru enirlər. Orada at leşinə və çoxlu qarğa-quzğuna, sağsağana rast gəlirlər.

Qayıdırlar İmircalaya. Başlarına gələni danışırlar. Elin ağsaqqalı qayıdır ki, meşəsi, suyu, çəməni olan yerlər bərəkətli yerlərdir. O yerə köç edin. O dərənin adını da Sağsağanlı dərəsi qoyuram. Elə o zamandan da oğuzlar köç edir, Sağsağanlı dərəsində yurd salırlar,

Kənd ərazisində olan qədim oğuz kilsələri kalafalar, bütöv kəsilmiş qəbir daşları, qədim daş quyular, yeraltı odalar (Ağalıq bağda), ocaq yerləri, qədim məişət əşyaları, ocaq daşları indi də durur.

Qədim Kəhriz bulağı, orada olan qədim daş hörgülər; qədim Yer adları: Qara qaya, Gözəl dağı, Kalafa, Kilsəli dərə, oğuz qəbristanlığı (yanlış olaraq o qəbristanlığa erməni qəbristanlığı deyirlər), Gəzdək (bu ad yəqin ki, Güzdəkdir), Quru dərə, Şiş güney, Sağsağanlı dərə nədən xəbər vermir ki?!